Ogłoszono zwycięzców Rankingu Finansowego Samorządu Terytorialnego w Polsce za rok 2020

Opracowanie oparte na zestawieniu parametrów finansowych obejmuje wszystkie jednostki samorządu terytorialnego. Naukowcy zbadali ich sposób gospodarowania pieniędzmi korzystając z oficjalnych sprawozdań finansowych, jakie samorządy składają do Regionalnej Izby Obrachunkowej.

Zwycięzcy wyłaniani są w pięciu kategoriach. W tym roku laureatami zostali:

- Chojnice, woj. pomorskie - gmin wiejskie; 
- Poddębice, woj. łódzkie - gminy miejsko-wiejskie;
- Podkowa Leśna, woj. mazowieckie – gminy miejskie;
- Poznań - miasta na prawach powiatu;
- powiat wrocławski - powiaty ziemskie.

Prof. Bartłomiej Nita, prorektor ds. finansów i rozwoju Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu wyjaśnił, że podstawowym celem rankingu jest wyjaśnienie kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnego za rok 2020. „Dodatkowo uwzględniliśmy wpływ pandemii na kondycję samorządów. Uzupełniliśmy prowadzone analizy o nakłady prowadzone na przeciwdziałanie i usuwanie skutków pandemii. Zachowaliśmy te same kryteria oceny, te same wskaźniki, co w latach ubiegłych - dla zachowania porównywalności tego rankingu” – tłumaczył prof. Nita.

Dla celów metodologicznych został zbudowany syntetyczny indeks będący pochodną siedmiu składników: udziału dochodów własnych samorządu w dochodach ogółem, relacji nadwyżki operacyjnej do dochodów, udziału wydatków inwestycyjnych w wydatkach, obciążenia wydatków bieżących wydatkami na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń, udziału środków europejskich w wydatkach, relacji zobowiązań do dochodów oraz udziału podatku dochodowego od osób fizycznych w dochodach bieżących.

Prof. Nita zwrócił uwagę na spektakularny sukces Chojnic w grupie gmin wiejskich, ponieważ rok wcześniej ta gmina znajdowała się na 256. miejscu. Poddębice z kolei - laureat kategorii gminy miejsko-wiejskie w poprzednim roku był na ósmej pozycji. „Gmina zaliczyła duży awans i decydujący był wskaźnik wydatków inwestycyjnych i środków europejskich w wydatkach ogółem” – zaznaczył prorektor Uniwersytetu Ekonomicznego.

Podkowa Leśna utrzymała wysoką pozycję, awansując z 3. miejsca w 2019 roku. Wszystkie wskaźniki w tej gminie są na bardzo wysokim poziomie. Poznań wskoczył na pierwsze miejsce z ubiegłorocznej czwartej lokaty, o czym zaważył wskaźnik dotyczący dochodów własnych oraz relacja nadwyżki operacyjnej do dochodu ogółem. Powiat wrocławski powtórzył swoje ubiegłoroczne zwycięstwo wśród powiatów ziemskich. 

Ogłoszeniu wyników towarzyszyły debaty z udziałem władz samorządowych oraz przedstawicieli urzędów centralnych.

Podczas dyskusji „Po pierwsze finanse. Jak bardzo pandemia wpłynęła na budżety JST?” Grzegorz Czarnocki, wiceprzewodniczący Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych odnosząc się do wpływu pandemii na kondycję finansową samorządów powiedział, że „twarde dane pokazują, że nastąpiło pewne załamanie w dochodach jednostek samorządu terytorialnego, ale to załamanie nie jest drastyczne. Jeśli patrzymy na zbiorcze wykonanie budżetu i dynamikę dochodu w stosunku do roku 2019 - to ogólnie dynamika ta była dodatnia, dochody ogółem wzrosły o 9,5 proc. - mówił Czarnocki. - Natomiast jedynym źródłem dochodu, które zostało niewykorzystane i którego dynamika jest ujemna są udziały podatkowe. Jest lepiej niż się spodziewaliśmy, ale na pewno została zahamowana dynamika wzrostu dochodu, która cieszyła samorządowców” – wskazał. 

Piotr Sęczkowski, burmistrz zwycięskich Poddębic powiedział, że tuż przed pandemią gmina rozpoczęła wielomilionowe inwestycje drogowe i kanalizacyjne oraz rewitalizację kompleksu geotermalnego. Tymczasem – w wyniku pandemii - zmniejszyły się wpływy do budżetu gminy z tytułu podatku dochodowego. „Ale pojawił się Fundusz Inwestycji Lokalnych, jego pierwsze rozdanie i to uratowało nasze przedsięwzięcia. Dziś możemy być szczęśliwi, że jesteśmy na pierwszym miejscu w rankingu” – zaznaczył Sęczkowski. Dodał jednak, że obawiając się przyszłości związanej m.in. z nowymi regulacjami prawnymi, gmina nadal trzyma swój budżet w ryzach. 

„Odczuwamy negatywne skutki pandemii, ale kondycja finansowa Podkowy Leśnej jest stabilna od paru lat – stwierdził Artur Tusiński, burmistrz Miasta Podkowa Leśna. Lecz on również nie krył niepokoju, co do utrzymania stabilności wpływów gminy. - Podkowa ma bardzo duży udział w podatkach od osób fizycznych, a zatrzymaliśmy się już dwa lata temu na tym samym poziomie” – tłumaczył. 

„Środki z budżetu powinny być w sposób transparentny kierowane tam, gdzie samorząd, nawet najlepiej zarządzany, nie jest w stanie wygenerować dochodów własnych. Ale również bogate gminy potrzebują stabilnego finansowania, one negatywnie odbiorą dalsze załamanie dochodów podatkowych. Pewna gwarancja dochodów podatkowych powinna być gdzieś zapisywana” – podsumował dyskusję prezes Krajowej Rady RIO.

Temat drugiej debaty brzmiał „Inwestycje w gminie – czy to recepta na kryzys?”. Okazuje się, że nie wszystkie gminy zrezygnowały z inwestycji w trudnym, covidowym roku. „Nie zatrzymaliśmy inwestycji w Gliwicach mimo specyficznego roku. Wyszliśmy z założenia, że ich dalsze realizowanie jest najlepszą receptą na kryzys, bo daje pracę – mówił Adam Neumann, prezydent Gliwic, trzecich w rankingu w kategorii miast na prawach powiatu. - Rok 2020 zamknęliśmy z niezłym bilansem, porównywalnym do lat poprzednich Były mniejsze wpływy, ale odpowiednio wcześnie zareagowaliśmy i ograniczyliśmy wydatki miasta. Na tyle skutecznie, że mniejsze wpływy zostały zbilansowane mniejszymi wydatkami” - tłumaczył. 

Roman Potocki, starosta powiatu wrocławskiego powiedział, że również ten powiat zwiększył w tym czasie inwestycje. „Budżet powiatu to 200 mln zł, z czego na inwestycje wydajemy średnio 30 proc.” – poinformował.

Zdaniem Pawła Borysa, prezesa Polskiego Funduszu Rozwoju samorządy były beneficjentami różnych tarcz uruchomionych przez rząd w 2020 r. „Wydaje mi się, że samorządy były na kilka sposobów beneficjentami tych działań. Ponieważ te działania antykryzysowe chroniły miejsca pracy, to spowodowało stabilność po stronie dochodów - zarówno na poziomie samorządowym, jak i całego państwa - stwierdził Borys. - Działania PFR stabilizowały finanse publiczne i samorządy mogły realizować inwestycje, które wcześnie zaplanowały” - uzupełnił. 

Jak podkreślił biorąc pod uwagę cztery kwartały ub.r. wydatki inwestycyjne były bliskie historycznego rekordu. Łącznie jednostki sektora samorządowego wydały blisko 50 mld na inwestycje. 

Źródło informacji: PAP MediaRoom