Ocena:
0/5 | 0 głosów
Laureatka literackiej nagrody Nobla w dziedzinie literatury Olga Tokarczuk odebrała w czwartek tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. To 11. kobieta, która otrzymała tę godność w ponad dwusetnej tradycji nadawania jej przez uczelnię.
Senat UJ przyznał Oldze Tokarczuk tytuł doktora honoris causa w szczególności za „twórczość literacką, jako sztukę wypowiadania całości ludzkiego doświadczenia, odkrywczo odsłaniającą prawdę o człowieku, pozwalającą odnaleźć porządek i sens”; za aktywność pozaliteracką: kulturalną, społeczną, obywatelską, ekologiczną, szerzącą idee równości i demokracji w kraju i na świecie. Doceniono także jej działalność dydaktyczną.
„To dla mnie historyczny moment. Uniwersytet Jagielloński w jakimś sensie jest dla mnie archetypowym uniwersytetem” – powiedziała Olga Tokarczuk, odbierając tytuł w Collegium Novum UJ.
Podczas wystąpienia nawiązała do swojego drugiego imienia – Nawoja. „Drugie imię dostałam od rodziców chyba jako zachętę na szczęście do odważnego realizowania swoich pragnień” – mówiła i przypomniała krótką historię na wpół legendarnej Nawojki, pierwszej w Polsce studentki, która aby móc się uczyć, musiała udawać chłopca.
Jak podkreśliła Tokarczuk, dziś w Krakowie staje przed szanownym gronem nie tylko, jako kobieta, ale przede wszystkim, jako pisarka, czyli ktoś, kto – jak opisała – „pracuje na pograniczu wielu dziedzin kultury i nauki”.
„Moją pracą jest scalanie naszego sfragmentaryzowanego doświadczenia ludzkiego, nadawanie mu sensu i znaczenia. Sprawianie, że jest ono transmitowalne z jednego indywiduum na drugie. Nie jest to naukowe badanie literatury, ale samo jej tworzenie, proces wciąż mało rozumiany, a nawet tajemniczy” – opisywała Tokarczuk.
Jak powiedziała, literaturę rozumie bardzo szeroko „jako uczestniczenie w odwiecznym nurcie opowieści, głębokiej ludzkiej potrzebie rozumienia swojej egzystencji”. „To równocześnie wyrafinowany sposób komunikacji, który przekracza nie tylko granice kultur i języków, ale przede wszystkim granice pojedynczych ludzkich istnień” – oceniła i dodała: „Myślę, że uczestniczenie w tej opowieści, którą od tysięcy lat snujemy w piśmie, w mowie, w druku i obrazie, wydaje się być czymś w rodzaju quinta essentia – piątego żywiołu, dopełniającego i animującego pozostałe cztery i będącego pradawną siłą ludzkiego życia”.
Rektor UJ prof. Jacek Popiel poinformował, że Olga Tokarczuk jest 11. kobietą, która otrzymała tytuł doktora honoris causa w ponad dwusetnej tradycji przyznawania go przez uczelnię. Z wnioskiem o nadanie godności wystąpiła grupa pracowników Wydziału Polonistyki UJ.
„Olga Tokarczuk jest jedną z najwybitniejszych, a także najbardziej cenionych, znanych i popularnych polskich pisarek i pisarzy w Polsce i na świecie. Wedle przeważającej opinii w osobie autorki +Ksiąg Jakubowych+ mamy do czynienia przede wszystkim z mistrzynią̨ literackiej sztuki opowiadania” – powiedział w laudacji prof. Ryszard Nycz.
Opisując twórczość noblistki zwrócił uwagę m.in. na „skomplikowanych psychologicznie bohaterów” jej opowieści; bohaterów, którzy odsłaniają prawdę o człowieku. Profesor mówił też o rozległej wiedzy autorki „o świecie, o jego przeszłości, o pozytywnych i negatywnych tendencjach rozwojowych – wiedzy, której autorka potrafiła nadać́ przekonującą̨, a zarazem fascynującą̨ czytelników postać́ fabularnej opowieści”.
Zgodnie z opisem przedstawionym w laudacji bohaterowie Tokarczuk żyją w świecie „zanurzeni i uwikłani w relacje i procesy, (których najczęściej sami nie wywołali, ale które warunkują ich aktywność) zmierzają ku nieznanym przeznaczeniom, kierując się̨ instynktem i wyobraźnią, traumatycznymi groźbami przeszłości i nadzieją przyszłości, fascynacją czy pożądaniem i moralnymi zasadami czy zakazami, emocjonalnymi rozterkami i – w nie tak wielkim wcale stopniu – racjonalnym planowaniem”.
Część laudacji odnosiła się do koncepcji „czułego narratora”, stworzonej przez Tokarczuk. Według profesora „czułość” w tym określeniu jest m.in. przeciwwagą hejtu i mowy nienawiści, i nie ma nic wspólnego z „czułostkowością”.
Laudator zwrócił uwagę na pozaliteracką aktywność Tokarczuk. „Niewątpliwą cechą osobowości Olgi Tokarczuk jest rzadka zdolność do cywilnej odwagi, wyrażająca się nieprzerwanym zaangażowaniem w obronę i emancypowanie grup krzywdzonych, marginalizowanych i mniejszościowych (czy chodzić będzie o kobiety, o ludzi LGBT, o uchodźców czy o zwierzęta), a więc dążeniem do urzeczywistniania idei równości, wolności i demokracji – w wymiarze globalnym i lokalnym, publicznym i prywatnym – a także wrażliwością i poczuciem odpowiedzialności wobec zagrożeń pozaludzkiego, przyrodniczego środowiska, które wszak jest miejscem ludzkiego bytowania, a jego stan i ochrona to dzieło arcyludzkie i wielkie naprawcze zadanie” – powiedział profesor. Podkreślił także, że ta cywilna odwaga przyniosła Tokarczuk falę hejtu, ale przede wszystkim powszechny szacunek i uznanie. Uznanie i szacunek dla noblistki – jak zauważył laudator – wzmacniają liczne inicjatywy, np. festiwale, działalność fundacji, otworzenie Ex-centrum.
„Jej cywilna odwaga, niezależność krytycznego osądu, inwencja i skuteczność w realizacji nowych inicjatyw kulturalno-społecznych wcielających krok po kroku jej rozumienie obywatelskich powinności – to modelowe wręcz przymioty współczesnego twórcy kultury, niewycofującego się z życia do mitycznej +wieży z kości słoniowej+, lecz osobiście i aktywnie działającego na rzecz wyznawanych przez siebie ideałów i wartości” – powiedział Nycz.
Laudator mówił także o globalnym zasięgu prozy Tokarczuk, licznych nagrodach. Jak zauważył, Uniwersytet Jagielloński znalazł się na jednym z pierwszych miejsc w długiej kolejce renomowanych uniwersytetów, chcących przyznać pisarce doktorat honorowy.
Tokarczuk otrzymała Nobla za rok 2018 „za wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją pokazuje przekraczanie granic jako formę życia”. Jej książki zostały przetłumaczone na ponad 30 języków. Laureatka m.in. międzynarodowej nagrody Bookera za powieść „Bieguni”, nagrody im. Jana Michalskiego za „Księgi Jakubowe”, dwukrotna laureatka literackiej nagrody Nike za „Biegunów” i „Księgi Jakubowe”.(PAP)
autor: Beata Kołodziej
bko/ dki/
źródło: PAP
2023-04-13
Kierowco uważaj na rowerzystów!
Sezon rowerowy i motocyklowy już się rozpoczął. Coraz więcej amatorów jazdy na jednośladzie pojawia się na drogach, dlatego przypominamy kierowcom, jak powinni się zachowywać w stosunku do niechronionych uczestników ruchu drogowego.
2023-04-12
Dla pacjentów tanio nie zawsze znaczy lepiej
Projekt ustawy o refundacji leków i wyrobów medycznych wprowadza zapis, który daje Ministrowi Zdrowia możliwość ustalania cen na wyroby medyczne stosowane w ramach świadczenia gwarantowanego. Zdaniem lekarzy i pacjentów ograniczenie swobody wyboru wyrobów medycznych ograniczy dostęp do innowacyjnych technologii, a tym samym pogorszy bezpieczeństwo pacjentów.
2023-04-12
Polscy przetwórcy i producenci mleka chcą zmniejszyć ich negatywny wpływ na środowisko
Sektor produkcji i przetwórstwa mleka – podobnie jak całe rolnictwo – stoi przed wyzwaniami wynikającymi ze zrównoważonego rozwoju i koniecznością redukowania swojego wpływu na środowisko. To nie tylko efekt wymogów stawianych przez Europejski Zielony Ład, ale i rosnących oczekiwań konsumentów. Dlatego organizacje branżowe zawiązały porozumienie, którego celem ma być wypracowanie standardów produkcji mleka łączących cele ekonomiczne i jakościowe z wymogami środowiskowymi i dbałością o etyczną stronę prowadzenia biznesu. – Chcemy zrobić coś konkretnego, pozytywnego, aby mleczarstwo i hodowla bydła mogły się przyczynić do ograniczania wpływu rolnictwa na środowisko – mówi Marcin Hydzik, prezes Związku Polskich Przetwórców Mleka.
2023-04-11
Przemoc wobec kobiet w ciąży ma więcej konsekwencji niż myślimy
Niestety, przemoc domowa względem kobiet to wcale nie rzadkość. Może przybierać różną postać - od agresji fizycznej, przez seksualną, po dręczenie psychiczne. Jeśli poddana jest jej kobieta w ciąży, konsekwencje dotyczą nie tylko jej, ale i rozwijającego się zarodka i płodu. A szkodliwa jest wszelka przemoc: i ta fizyczna, i psychiczna, i seksualna, i ekonomiczna. Dowiedz się więcej.
2023-04-11
Kultura jazdy samochodem – co trzeba wiedzieć?
Poruszanie się samochodem po drodze wymaga od wszystkich uczestników ruchu drogowego stosowania się do przepisów, aby zachować bezpieczeństwo. Kierowcy często zapominają o tym, że nie są sami na drodze i nie stosują się do podstawowych zasad bezpieczeństwa oraz życzliwości i uprzejmości.
2023-04-10
Pracodawcy z nowymi licznymi obowiązkami dotyczącymi pracy zdalnej
Polacy polubili pracę zdalną. Jak wynika z badania firmy ADP „People at Work 2022: A Global Workforce View”, ponad 41 proc. pracowników w wieku 34–44 lata twierdzi, że praca wykonywana z domu ułatwia im funkcjonowanie. Blisko 39 proc. badanych Polaków przyznaje, że ułatwia ona bycie pracującym rodzicem. Wchodzące właśnie w życie zmiany w Kodeksie pracy uregulują kwestię pracy zdalnej, wprowadzając jednocześnie szereg obowiązków po stronie pracodawcy i pracownika.
2023-04-10
Nie wystarczy odpowiednie menu
Zjedzenie dosłownie szczypty mąki żytniej czy pszennej wystarczy, by osoba cierpiąca na celiakię doznała przykrych dolegliwości. Jeśli przy wielkanocnym stole ma zasiąść gość, który musi być na diecie bezglutenowej, warto wiedzieć, że ważne jest nie tylko skomponowanie menu bez glutenu, ale i zadbanie, by potrawy z niego nie sąsiadowały bezpośrednio z tymi z glutenem. Dowiedz się więcej.
2023-04-04
Polacy częściej szukają wakacji poza sezonem
Im więcej informacji o recesji i inflacji, tym większe zainteresowanie podróżami zagranicznymi – taki przewrotny wniosek można wysnuć z raportu Polskiej Izby Turystyki i multiagentów: Wakacje.pl, Travelplanet.pl i Fly.pl. Z analizy rezerwacji w sezonie zimowym wynika, że popyt na wyjazdy nie osłabł nawet mimo wzrostu kosztów podróżowania, który oscyluje wokół stopy inflacji. Eksperci oceniają, że w kolejnych miesiącach także nie spodziewają się spowolnienia w sprzedaży, co najwyżej Polacy częściej będą szukać atrakcyjnych cenowo okazji poza sezonem.
2023-04-03
Czy kryzys gospodarczy odbił się na polskim rynku pracy?
Główny Urząd Statystyczny przedstawił dane dotyczące bezrobocia w 2022 roku. Wskaźnik stopy bezrobocia w grudniu ubiegłego roku wyniósł 5,2% (wobec 5,4% w grudniu 2021 r.). Kryzys gospodarczy wywarł jednak znaczący wpływ na nastroje panujące wśród pracowników. Ponadto jego konsekwencje mogą mocno dać się we znaki Polakom w 2023 roku. Jak będzie wyglądać sytuacja na rynku pracy?
2023-04-02